علی ناصری - جان فورد علاوه بر آثار وسترن فیلم های موفق بسیار دیگری نیز دارد که نشان از تبحر او در گونه های مختلف سینمایی است. از جمله آثار مطرح او می توان به فیلم های «جستجوگران»، «دره من چه سبز بود»، «کلمنتاین محبوب من» و «خوشه های خشم» اشاره کرد.

سبک فیلم‌سازی این کارگردان بزرگ آنچنان تأثیر عمیقی بر سینمای جهان داشته‌است که بزرگانی چون برگمان و ولز او را یکی از بزرگ‌ترین کارگردان‌های تمام اعصار دانسته‌اند. زمانی از اورسن ولز پرسیده بودند که وی در کجا هنر فیلم‌سازی را فرا گرفته‌ است و او این پاسخ مشهور را داده بود که «فیلمسازی را از استادان پیشکسوت این هنر آموخته‌ام؛ و منظورم از استادان پیشکسوت سینما اشخاصی هستند چون جان فورد، جان فورد و جان فورد!»

به بهانه عید نوروز و آشنایی با نظرات سینماگران ایرانی در رابطه با بزرگان سینمای جهان با علی اکبر ثقفی تهیه کننده و کارگردان سینمای کشور به گفتگو نشستیم که در ادامه می توانید این گفتگو را مطالعه کنید.

*****************

علی اکبر ثقفی در گفتگو با سینماپرس اظهار داشت: جان فورد یکی از بنیانگذاران سینمای کلاسیک در غرب است، او آثار درخشانی در سینمای کلاسیک خلق کرده که هیچ وقت کهنه نمی شوند و همچنان با دیدن آن ها می توان نکات بسیاری را در سینما آموخت.

ثقفی خاطرنشان کرد: یکی از فیلم های درخشان فورد که هیچ وقت برای من کهنه نشده و همیشه از دیدن آن لذت می برم فیلم «خوشه های خشم» است که با اقتباسی از رمان جان اشتاین بک ساخته شده و این فیلم نه تنها در کارنامه فورد که در تاریخ سینما جایگاه ویژه ای دارد. پس از انقلاب اسلامی ما با سرمایه داری و امپریالیسم آمریکا جنگیدیم و همچنان این جنگ ادامه دارد، فورد سالها پیش از انقلاب ما به جنگ با امریالیسم آمریکا اشاره کرده و این موضوع را با فیلم «خوشه های خشم» در زمانی مطرح کرده که انقلاب صنعتی آن زمان رو به رشد بوده است.

وی افزود: شخصیت کشیش در فیلم «خوشه های خشم» یکی از شخصیت های درخشان سینما است. او که سعی می کند دیگر کشیش نباشد با حرف های و منش زندگی اش تأثیری شگرف در نگاه و زندگی شخصیت اصلی می گذارد و مسیر زندگی او را تغییر می دهد. شخصیت اصلی فیلم جان فورد از زندان آمده و با سرمایه داری مبارزه می کند. همه اینها نشانه هایی هستند که در فیلم های فورد معانی بسیاری در آنها نهفته و باید مورد توجه باشند.

این کارگردان در ادامه گفت: من آثار وسترن سام پکین پا و سرجیو لئونه را شاید بیشتر بپسندم. آثاری چون «روزی روزگاری در غرب»، «خوب بد زشت» یا فیلم های درخشان پکین پا مثل «سر آلفرد گارسیا را برایم بیاور» یا «این گروه خشن» فیلم های درخشانی هستند که نمی توان منکر جایگاه ویژه آن ها در تاریخ سینما شد اما همین فیلم های بزرگ قطعاً تأثیراتی از سینمای فورد گرفته اند که بر هیچکس پوشیده نیست.

کارگردان فیلم سینمایی «هلن» تأکید کرد: فورد روایتگر قصه افراد تک افتاده در جهان است. قصه های او همیشه قهرمانانی دوست داشتنی داشته که شخصیت های ویژه ای در تاریخ سینما هستند. وجود یک قهرمان، مشخصه آثار این کارگردان است، او یکی از پایه گذاران سینمای وسترن است و این سینما که همواره یک سینمای قهرمان محور بوده در جهان سینمایی فورد با قهرمان های دوست داشتنی او یک ترکیب دیدنی خلق کرده است. مضامین فیلم های این کارگردان بزرگ جهان شمول بوده و علاوه بر نشانه های تصویری و روایی می توان جایگاه ویژه عشق و خانواده در آثار او را به وضوح دید.

ثقفی در ادامه گفت: سینمای جان فورد را واقعاً می توان یک سینمای کامل دانست. نشانه های سینمایی آثار او به قدری زیاد و کامل است که فیلم هایش را می توان بارها دید و نکات تازه ای در آن ها یافت. در فیلم های وسترنی که او ساخته بارها می توان تأکید او بر طبیعت و کوچک بودن انسان در برابر این عظمت پی برد. او این مضامین و تأکیدها را با زیبایی شناسی و قاب بندی های دقیق به مخاطبش ارائه می دهد.

وی در پایان اظهار داشت: سینمای فورد همانند بسیاری از آثار سینمای کلاسیک برای سینما، تصویر و انسان اهمیت ویژه ای قائل است که می تواند برای فیلمسازان ما نیز نکاتی آموزنده و مفید باشد. نگاه منحصر به فرد او درباره انسان را در این خاطره از فورد می توان به وضوح دید، وقتی که در یک روز بارانی به او می گویند، باران شدید است و نمی توان به فیلمبرداری ادامه داد، او تأکید دارد که فیلمبرداری کند چون هنوز می تواند در این باران با کلوزآپ چهره زیبای انسان را به تصویر بکشد.